ÇAKA BEY

İçerik Şeması

DENİZLERDE BİR FATİH ÇAKA BEY

Çaka bey Türk tarihin ‘de kurulan ilk Donanmayı kuran Amiral olarak bilinen Selçuklu Sultanı

Alparslan’ın emri ile Malazgirt Savaşı’nın hemen ardından Anadolu’ya gönderilmiştir. Çaka bey 1071’de Anadolu’da Selçuklular ile birlikte akınlar düzenlemiştir. ve 1078’de Bizans sarayına esir düşmüş ve yıllarca Bizans sarayında denizcilik ile ilgili derin bilgiler edinmiştir. Bizans sarayında 1081 yılına kadar imparator tarafından verilen çeşitli imtiyazlar ile Denizcilik alanında Bilgi edinmiştir. Çaka bey Türk Denizcilik tarihinde Eğe denizinde faaliyet gösteren ilk Türk denizcisidir ve kaynaklarda hakkında çok az bilgiye rastlıyoruz.

Türkmen Başbuğu Çaka Bey

Çaka bey hakkında çeşitli bilgilere rastlanan bazı eserler mevcuttur mevcut eserlerini en önemlisi Danişmentnamedir. Danişment namede Çaka bey hakkında Oğuzların Çavuldur boyuna mensup Selçuklu Türkleri ile Anadolu’ya geleni bir Türkmen Başbuğudur diyerek geçer.

Hayatı

Hayatı hakkında bilinen bilgilerin birçoğunu Bizans imparatoru 1.Aleksios komnenos’ un kızı Anna Komnena ‘nın kaleme aldığı Alexia’da ısimli eserinden öğreniyoruz. Bu kaynakta isminin Çakas olarak kaydedilmiş olması bizim bugün hakkında bazı tartışmaların oluşmasını sağlamıştır. İsminin Çaka mı Çakan mı olduğu konusunda net bir bilgiye sahip değiliz maalesef bugün hakkında sahip olduğumuz bilgiler’ in çoğu yabancı kaynaklardan elde ettiğimiz bilgilerdir. İbrahim Kafesoğlu hoca’nın Aktardığı bilgilere göre bu ismin çakan olduğunu söylemekte yarar vardır.

Çaka bey yine Danişmentnamede yer alan bilgilere göre Sultan Alparslan Han’ın buyruğu ile Anadolu’ya geldikten sonra. Sultan Turasan namı ile anılan pek bilinmeyen bir Türk Başbuğunun mahiyetinde olduğunu 20.000 kişilik bir kuvvetle Kayseri’den İstanbul’a kadar akınlara beraber çıktığını. ve bir Muharebe sırasında Bizans ordusuna esir düştüğünü söyleyebilirim. Çaka Bey’in Bizans sarayında özel bir ilgi ile karşılandığını ve Denizcilik tarihine merak sardığını. Bizans dilini Homeros’u okuyup tercüme edecek kadar bildiğini ve İstanbul’u feth etmek gayesi ile denizcilik bilgisini geliştirdiğini Anna komana eserinden öğreniyoruz.

İzmirin Fethi

1081 Tarihin’ de 1.Aleksios’un imparator olması üzerine Bizans sarayında imtiyazlı durumu sona eren Çaka Bey’in İzmir’i feth ettiğini. Tarihi kaynaklarımız bize gösteriyordu fakat tarih bilgisi net değildir bu bilgilere bağlı kalarak İzmir’in fethi 1081 -1085 tarihleri arasında olması gerekir. Çaka Bey’in İzmir’in yanı sıra bazı kıyı Şeritlerini ve 1092’de mühim Bizans kalelerini de kuşattı isede Alamadı.

Çaka Beyliği

Kaynaklarda Çaka Bey’in 1081 yılında Bizans’ın içinde bulunduğu iç çatışmalardan yaralanarak Smirni ‘yi yaklaşık 8 bin civarında olduğunu tespit ettiğimiz askerî ile birlikte ele geçirerek ÇAKA BEYLİĞİNİ kurdu. Çaka bey burada rivayete göre Rum olduğunu düşündüğüm ustalar vasıtası ile 40 parçalık İlk Türk donanmasını oluşturmuştur. Bu tarih bugün Türk Deniz kuvvetlerimizin kuruluş günü olarak kabul edilir. Çaka bey Bizans da yaşadığı süre boyunca çok iyi analiz ettiği Bizans’ın içinde bulunduğu durumdan yaralanarak. İlk önce Foça, Urla, Sakız ve Midilli adlarını zapt ederek Sisam ve Rodos adalarına kadar sınırlarını genişletti. Çaka

Koyun Adaları

Bey’in ele geçirdiğini öğrendiğimiz adaları Bizans donanması geri almak için çok uğraştı isede Çaka Bey’in kurmuş olduğu güçlü ordu zayıf Bizans ordusu karşısında savaş meydanından Muzaffer bir şekilde ayrıldı. Tarihlerimizde ki bilgilere göre Çaka bey 1090 yılında koyun adaları yakınlarında Türk Donanmasının ilk Deniz Zaferini kazanmış oldu . Çaka Bey’in Zayıf Bizans’ı mağlup etmesi zor olmadı isede Bizans imparatoruna şartlarını asla kabul ettirme başarısı gösteremedi.

Çaka bey Bizans kuvvetlerini karada Sakız adasında da meydana gelen kara Savaşı’nda mağlup ederek asıl hedefi olduğunu devrin kaynaklarından çıkardığımız Trakya ve Gelibolu Yarımadasını feth etmek için büyük bir mücadelenin içine girmiştir. Çaka bey’in Anadolu’daki diğer Türkmen beylerinden ve Balkanlar’da bulunan Peçenek Türklerinden Asker topladığı ve onlarla ittifak kurduğunu söyleyebiliriz. Çaka bey 28 Nisan 1091’de İznik hâkimi ebul Kasım ve Peçenek Türklerinden oluşan karma bir Ordu ile İstanbul’u kuşağını girmekteyiz fakat Çaka bey son anda kuşatmaya katılmayınca Bizans imparatoru ve Kuman askerlerinin saldırısı sonucu Peçenek Türklerinin mağlup olarak kuşatmayı kaldırdığını söyleyebiliriz .

Anadolu Selçukluları ile Akrabalık

Çaka bey Anadolu Selçuklu Başbuğu Kılıçaslan’a kızını vererek Anadolu Selçuklu Türkleri ile akrabalık bağını kurarak durumunu güçlendiren Çaka bey 1090’dan sonra donanmasını gücünün zirvesine çıkarmıştır. Çaka Bey’in hedefi herzaman İstanbul’u almak olmuştur. 1092 senesinde Bizans saldırılarına karşı adaları üç ay kadar başarılı bir şekilde savunduğunu ve kardeşi yalvaç ile birlikte kuşatmanın uzaması ile birlikte Bizans’ın teklifi ile kaleleri teslim etmeye karar verdiler fakat teslim sırasında Bizans güçleri tarafından donanmasına büyük zarar verildiğini öğreniriz Bizans kaynaklarından .

Bizans Oyunu

Fakat aynı kaynaklardan öğrendiğimize göre Çaka Bey’in kısa sürede yeniden çok güçlü bir Donanma kurarak Bizans’ın almış olduğu kalelerin yanısıra Bizans’ın elinde olan birçok kaleyi ele geçirdiği ve Trakya sınırına geçme hedefine her zamankinden daha fazla yaklaştığını öğreniyoruz . Daha sonra Bizans imparatoru Sultan Kılıçarslan ile anlaşarak Çaka Bey’in üzerine birlikte yürümeye karar verdiler ve Selçuklu ordusunun karadan Bizans Donanmasının karadan Çaka Bey’in üzerine yürüdüğünü fark edemeyen Çaka Bey’in Selçuklu Devleti’nin hakanı ve damadı birinci kılıç Arslan dan yardım istemek amacıyla görüştüğü ve bu görüşme sırasında Kılıçarslan tarafından öldürüldüğü Tarihi kaynaklarımız da yer alan bilgilerdendir.

Çaka Bey’in Ölümü

Kaynaklarımız Çaka Bey’in ölüm tarihini 1097 olarak vermekte iseler de kronolojik Tarih bilimine göre Çaka Bey’in ölüm tarihin 1095 olması gerekmektedir çünkü 1097 yılında düzenlenen haçlı seferi esnasında Bizans’ın ve Selçuklu Devleti’nin Çaka bey ile uğraşmaktan ziyade daha önemli işleri olduğunu ve kılıç Arslan’ın bu tarihte Anadolu içlerinde Haçlı ordusunu imha etmekle meşgul olduğunu görüyoruz .

Çaka Bey’in Türk Tarihinde Önemi

Çaka Bey’in Türk tarihinde önemi İzmir ve çevresinde İlk Türk Donanmasını kurması ve ilk Türk Tersanesini kurmuş olmasının yanısıra İlk Türk Deniz fetihlerini yapmış olması ve İzmir ve civarında ilk Türk yerleşimini sağladığı için Türk tarihinde yeri büyüktür Çaka Bey’in . Çaka Bey’in tarihimizde 1097 bize göre 1095’de gerçekleşen ölümünün ardından Çaka beyin kurmuş olduğu sahil beyliği kısa sürede Bizans ve ona yardıma gelen Haçlı ordusunun yardımı ile dağıtılmıştır.

Çaka beyliğinin yıkılmasının ardından birçok Türkmen Bizans imparatorluğu tarafından katledildi. Çaka beyin bir amacı da Anadolu Selçuklu Devleti ile birleşerek Balkanlar’da Peçenek Türkleri güç birliği yaparak Bizans’ı ortadan kaldırarak büyük bir Türk devleti kurmak gibi bir amacı vardır denilebilir.

DENİZLERDE BİR FATİH ÇAKA BEY