KIRGIZİSTAN HAKKINDA GENEL BİLGİLER, 17.06.2013
Kuzeyde Kazakistan, doğu ve güneydoğuda Çin Halk Cumhuriyeti, batıda Özbekistan ve güney ve güneybatıda Tacikistan ile komşu olan ülke, dağlık bir araziye sahiptir. Ülkede 3.000 civarında göl mevcuttur. Bunlardan en önemlisi, aynı zamanda dünyanın ikinci büyük krater gölü olan Issık Göl’dür. Diğer önemli göller ise, Son Göl ve Çatır Göl’dür. Kırgızistan, başkent hariç “oblast” adı verilen 7 vilayete taksim edilmiştir. Başkent Bişkek’e özel bir statü verilmiştir.
Vilayetlere göre başlıca şehirlerin dağılımı şöyledir:
Başkent: Bişkek
Çuy : Kant, Karabalta, Tokmak
Issık Göl : Karakol, Balıkçı, Çolponata
Narın : Narın
Talas : Talas
Celalabad : Celalabad, Maylı-Suu, Taşkömür; Kokyangak
Oş : Oş, Kızılkıya, Sülükta, Özgön, Karasuu
Batken: Batken, Çonkara, Kaydarkan, Çek ve Cancer
İKLİM
Ülkede az yağışlı kara iklimi hakimdir. Yıllık ortalama güneşli gün sayısı 247’dir.
a. Isı ortalaması: Yazın 30 ila 35, kışın -2 ila -10 derecedir.
b. Yağış ortalaması: 300–600 mm.
c. Nemlilik oranı: Kışın azdır.
NÜFUS
Toplam nüfus: 5 milyon 655 bin
Başkent Bişkek: Yaklaşık 1 milyon
ETNİK DAĞILIM
Kırgız: % 64.9, Özbek: % 13.8, Rus: % 12.5, Dungan: % 1.1, diğer: % 7.7
Nüfusun cinsiyete göre dağılımı: Erkek % 49.4, kadın % 50.6
Yabancı nüfus: Kırgızistan’daki yabancı nüfus yaklaşık 50.000’dir. Türk vatandaşları ise 8.000 civarındadır.
DİL
a. Resmi dil: Kırgız Cumhuriyeti’nde resmi dil Rusça, devlet dili Kırgızca’dır. Günlük yaşamda her iki dil de kullanılmaktadır.
b. Konuşulan diğer diller: Özbekçe, Kazakça, Uygurca ile Türkiye Türkçesi (Ahıska Türkleri tarafından) kullanılmaktadır.
DİN
a. Nüfusun dinlere göre dağılımı: Kırgızistan nüfusunun % 75’i Sünni Müslümanlar, %20’sini Ortodoks Hıristiyanlar, %5’i ise diğer dinlere mensup vatandaşlardan oluşmaktadır.
b. Din kurumları: Ülkede, Devlet Din Ajansı ve Kırgızistan Müslümanları Müftülüğü olmak üzere başlıca iki dini kurum vardır. Kırgızistan’daki dini idare, dernek ve vakıfların izin ve kayıt işlemleriyle ilgilenen ve resmi bir statüye sahip bulunan Devlet Din Ajansı’nın 7 üyesi vardır.
ÜLKENİN YÖNETİM ŞEKLİ
Kırgızistan’da 6-7 Nisan 2010 tarihlerinde Cumhurbaşkanı Bakiyev karşıtı olarak başlayan gösteriler neticesinde, ana muhalefet partisi konumundaki Sosyal Demokrat Parti Meclis Grubu Başkanı Roza Otunbayeva başkanlığında altı aylık bir süre “Geçici Yönetim” kurulmuş ve devrik lider Bakiyev ülkeyi terk etmiştir.
Geçici yönetiminin açıkladığı çalışma takvimi uyarınca, “başkanlık” sisteminin bırakılarak “parlamanter demokrasiye” geçilmesini de içeren Anayasa referandumu 27 Haziran 2010 tarihinde başarıyla yapılmış, % 70 katılımın olduğu referandumda % 90’lık bir çoğunluk yeni anayasaya ve Geçici Yönetim Başkanı Roza Otunbaeva’nın “Geçiş Dönemi Cumhurbaşkanı” olmasına “evet” demiştir.
İlk parlamento seçimleri 27 siyasi partinin katılımıyla ve hiçbir güvenlik sıkıntısı yaşanmadan 10 Ekim 2010 tarihinde gerçekleşmiştir.
İdari Yapı
Ülke, Başkent ve 7 Vilayete (Oblast) taksim edilmiştir. Başkent Bişkek’e özel bir statü verilmiş ve onu çevreleyen Çuy Vilayeti haricine alınmıştır.
Seçimler
Parlamento Seçimleri: Meclis’te 120 Milletvekili bulunmakta olup, Kırgızistan’da milletvekilleri 5 yıllık bir dönem için seçilmektedirler. Yeni anayasanın kabulünün ardından “Jogorku Keneş” olarak anılan Kırgız Cumhuriyeti Meclisi seçilmiş ve Parlamenter sisteme geçilmiştir. İlk parlamento seçimleri 27 siyasi partinin katılımıyla 10 Ekim 2010 tarihinde gerçekleşmiş ve beş siyasi parti parlamentoya girmeye hak kazanmıştır.
Cumhurbaşkanlığı Seçimleri: Kırgızistan’da Cumhurbaşkanı 6 yıllık bir dönem için, doğrudan halk tarafından seçilmekte olup, Kırgızistan’da Geçiş Dönemi Cumhurbaşkanı Roza Otunbayeva’nın görev süresinin dolmasını müteakip, 30 Ekim 2011 tarihinde “parlamenter demokrasideki” ilk cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılmıştır.
Dönemin Başbakanı Atambayev Cumhurbaşkanlığı seçimlerini % 62,52 oy oranı ile kazanarak 1 Aralık 2011 tarihinde yemin ederek Cumhurbaşkanlığı görevine başlamıştır.
ÜLKENİN KISA TARİHÇESİ
Kırgızistan 15 Aralık 1990’da egemenliğini, 31 Ağustos 1991’de bağımsızlığını ilan etmiş olup, Parlamento 11 Aralık 1991’de ülkenin bağımsızlık beyannamesini kanunlaştırmıştır. Kırgızistan’ın ilk Cumhurbaşkanı Askar Akayev’dir.
2 Şubat 2003 tarihinde, Cumhurbaşkanı Akayev’in görev süresine ve Kırgız Cumhuriyeti’nin yeni anayasasına ilişkin referandum gerçekleştirilmiş ve yeni Anayasa yürürlüğe girmiştir.
27 Şubat ve 13 Mart 2005 tarihlerinde gerçekleştirilen Parlamento seçimlerinde geniş çaplı usulsüzlüklerin yapıldığının başta AGİT/ODIHR olmak üzere uluslararası seçim gözlem kuruluşları tarafından ortaya çıkarılması ülkede mevcut muhalefetin isyan etmesine yol açmış; ülkenin güneyinde başlayan oturma eylemleri ve devlet kurumlarını işgal girişimleri dalga dalga ülke sathına yayılarak 24 Mart günü Bişkek’e varmış ve halk hareketi, Cumhurbaşkanı ve Hükümet’in bulunduğu Beyaz Ev’in işgal edilmesiyle sonuca ulaşmıştır.
Halk hareketi neticesinde Cumhurbaşkanı Akayev ülkeyi terketmek zorunda kalmış, yerine geçen Kurmanbek Bakiyev Cumhurbaşkanlığı Vekilliği ile Başbakanlığı birlikte yürütmüştür. 10 Temmuz 2005 tarihinde gerçekleştirilen seçimlerle Kurmanbek Bakiyev Cumhurbaşkanı seçilmiş, 14 Ağustos 2005 tarihinde yapılan yemin töreniyle görevine resmen başlamıştır. Cumhurbaşkanı Bakiyev seçim ittifakı kurduğu Feliks Kulov’u, 29 Ağustos 2005 tarihinde Başbakanlığa atayarak Hükümet kurma görevini vermiştir. 2006 yılı sonunda görevinden istifa eden Feliks Kulov’un yerine iki ay süreyle Azim Isabekov ve bilahare 2007 Mart ayı sonunda Almazbek Atambaev Başbakan olarak atanmışlardır. 19 Eylül 2007 günü “Ulusa Sesleniş” konuşmasında Yeni Anayasa’nın ve Seçim Yasası’nın, 21 Ekim 2007 tarihinde referanduma sunulacağı Cumhurbaşkanı Bakiyev tarafından açıklanmıştır. Yeni Anayasa ve Seçim Yasası Meclis’in siyasi partiler esasına dayanarak 90 üyeyle teşkilini öngörmüş ve 16 Aralık 2007 tarihinde yapılan erken genel seçimlere katılma hakkını 12 siyasi parti elde etmiştir. Seçimler neticesinde Kırgız Ulusal Meclisi’ni (Jogorku Keneş) Ak Yol Partisi’nden 71, Sosyal Demokrat Parti’den 11 ve Kırgızistan Komünist Partisi’nden 8 milletvekili oluşturmuştur. Ülkede, 23 Temmuz 2009’da düzenlenen seçimlerde Cumhurbaşkanı Kurmanbek Bakiyev yeniden Cumhurbaşkanlığına seçilmiştir.
6-7 Nisan 2010 tarihlerinde Cumhurbaşkanı Bakiyev karşıtı olarak başlayan gösteriler neticesinde, ana muhalefet partisi konumundaki Sosyal Demokrat Parti Meclis Grubu Başkanı Roza Otunbayeva başkanlığında altı ay süreyle görev yapacağı açıklanan “Geçici Yönetim” kurulmuş ve devrik lider Bakiyev ülkeyi terkederek Belarus’a kaçmıştır.
Öte yandan, Kırgızistan’ın ikinci büyük şehri olan Oş’ta 10 Haziran 2010 tarihinde, sayıları bin civarında olan ve çoğunluğu gençlerden oluşan iki grup arasında çıkan çatışmalar sonucunda 17 kişi hayatını kaybetmiş ve 134 kişi yaralanmıştır. Güvenlik güçlerinin olayları engellemede yetersiz kalmaları neticesinde, şiddet olayları birkaç gün içerisinde Celalabad’a da sıçramış ve Kırgızlar ile Özbekler arasında yaşanan etnik temelli çatışmalarda yaklaşık 400 kişi hayatını kaybetmiş ve 2 bin kişi yaralanmıştır.
Geçici yönetiminin açıkladığı çalışma takvimi uyarınca, parlamanter demokrasiye geçilmesini de içeren Anayasa referandumu 27 Haziran 2010 tarihinde herhangi bir güvenlik sıkıntısı yaşanmadan başarıyla yapılmış, % 70 katılımın olduğu referandumda % 90’lık bir çoğunluk yeni anayasaya ve Geçici Yönetim Başkanı Roza Otunbaeva’nın “Geçiş Dönemi Cumhurbaşkanı” olmasına “evet” demiştir.
Referandum paketinde yeraldığı üzere ilk parlamento seçimleri 27 siyasi partinin katılımıyla ve hiçbir güvenlik sıkıntısı yaşanmadan 10 Ekim 2010 tarihinde gerçekleşmiş ve beş siyasi parti parlamentoya girmeye hak kazanmıştır.
Seçim sonuçlarının resmen açıklanması ile parlamentodaki milletvekili dağılımı çerçevesinde koalisyon hükümeti kurma çalışmaları yaklaşık iki ay sürmüş ve Sosyal Demokrat Parti (SDPK), Respublika Partisi ve Ata Jurt Partisi’nden müteşekkil koalisyon hükümeti 17 Aralık 2010 tarihinde göreve başlamıştır.
Başbakan Atambayev’in 30 Ekim 2011 tarihinde tertiplenen Cumhurbaşkanlığı seçimlerini %62,52 oy oranı ile kazanarak Cumhurbaşkanlığı görevine başlamasını müteakip ilk koalisyon hükümeti dağılmış, akabinde parlamentoda temsil edilen beş siyasi partiden dördünün (SDPK-Respublika-Ar Namıs-Ata Meken) ortaklığında Başbakan Ömürbek Babanov başkanlığındaki yeni bir koalisyon hükümeti 23 Aralık 2011 tarihinde güvenoyu alarak göreve başlamıştır.
Koalisyon hükümeti üyelerinden Ar Namıs ve Ata Meken partilerinin koalisyondan ayrılma talepleri üzerine Cumhurbaşkanı Atambayev, 24 Ağustos 2012 tarihinde hükümetinin görevden ayrılmasına ilişkin kararnameyi imzalamış ve 27 Ağustos 2012 tarihinde imzaladığı başka bir kararname ile yeni hükümeti kurma görevini eski partisi SDPK’ya tevdi etmiştir.
Cumhurbaşkanlığı İdaresi Başkanı Cantörö Satıbaldiyev başkanlığındaki yeni koalisyon hükümeti Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev tarafından 6 Eylül 2012 tarihinde onaylanmış ve böylece süreç tamamlanarak hükümet resmen kurulmuştur.
Bu çerçevede,
Yönetim Yapısı : Parlamenter Demokrasi
Cumhurbaşkanı : Almazbek Atambayev
Meclis Başkanı : Asılbek Ceenbekov
Başbakan : Cantörö Satıbaldiyev
Dışişleri Bakanı : Erlan Abdıldayev
ÜLKENİN EKONOMİK DURUMU
1991 yılında bağımsızlık ilanını takiben, ülkede atıl durumda bulunan ağır sanayi dağılmış, bunun yerine çeşitli ülkelerden alınan kredi desteğiyle küçük işletmeler açılmıştır. Ülkede ayrıca, yabancı firmalar tarafından açılan küçük işletmeler de mevcuttur. Merkeziyetçi bir ekonomiden serbest piyasa ekonomisine geçiş süreci işsizliğin artmasına, halkın refah seviyesinin düşmesine sebep olmuş, zengin ve fakir arasındaki uçurum artmıştır. Bütün bunlara karşın, uluslararası kuruluşlar tarafından yapılan yardım ve verilen krediler ile ülke ekonomisi düzeltilmeye çalışılmaktadır. BDT ülkeleri arasında, Dünya Ticaret Örgütü üyeliğine kabul edilen ilk ülke olan Kırgızistan, IMF ve Dünya Bankası gibi uluslararası kuruluşlarla da sıkı bir işbirliği yapmaktadır. Dış ekonomik ilişkileri ağırlıklı olarak BDT ülkeleriyle ticarete dayanmakla birlikte, başta ÇHC olmak üzere İsviçre, Almanya ve ABD gibi ülkelerle de ticareti artmaktadır.
Para birimi: Som, 1 ABD Doları » 48 Kırgız Somu (Mayıs 2013)
GSYİH : 6.5 milyar $
Kişi başına düşen milli gelir : 1.211 $
Yıllık büyüme oranı : % -0.9
Enflasyon : 7.5
İhracat : 1.5 milyar $
İthalat : 4.8 milyar $
Dış ticaret hacmi : 6.3 milyar $
Dış ticaret dengesi : -3.3 milyar $
Dış borç : 3 milyar $
İşsizlik oranı : % 8.5
g. Temel ihraç ürünleri: Altın, gıda, alkollü içecekler, tarım ürünleri, deri-kürk, elektro-teknik teçhizat, kereste.
h. Temel ithal malları: Kerosin, petrol ve petrol ürünleri, doğalgaz, makine ve teçhizat, kimya ve yan sanayi ürünleri, tıbbi malzeme, tekstil, gıda.
ÜLKEDEKİ DİPLOMATİK TEMSİLCİLİKLER
Ülkedeki yabancı diplomatik temsilcilik adedi 22’dir.
a) Ülke temsilcilikleri: Türkiye, ABD, Azerbaycan, Rusya Federasyonu, Almanya Federal Cumhuriyeti, Belarus, Çin Halk Cumhuriyeti, İran İslam Cumhuriyeti, Hindistan, Pakistan İslam Cumhuriyeti, Özbekistan, Ukrayna, Kazakistan, Tacikistan, Kore Cumhuriyeti, Japonya, Fransa, Afganistan İslam Cumhuriyeti, İngiltere, Suudi Arabistan, İsviçre Konfederasyonu, Katar Devleti (Maslahatgüzar)
b) Uluslararası kuruluş temsilcilikleri veya büroları: UNDP, UNICEF, Dünya Bankası, AB Birliği, Uluslararası Kızılay-Kızılhaç Dernekleri Federasyonu, IMF, Peace Corps, UNHCR, EBRD, İslam Bankası, Asya Kalkınma Bankası, WHO, IOM, UNESCO, UNFPA, FAO, UNIDO, AGİT Bişkek Merkezi ile TİKA, GTZ (AFC), USAID (ABD), JICA (Japonya), TACIS (Avrupa Birliği), DFID (İngiltere) gibi bazı teknik yardım kuruluşları vardır.
ULAŞTIRMA VE TAŞIMACILIK
a. Uluslararası seyahat: Uluslararası seyahatlerde en çok havayolu ve demiryolu tercih edilmektedir.
Bunun bir istisnası olarak, karayoluyla ortalama 3 saatlik (235 km) mesafede bulunan Kazakistan’ın Almatı şehrinden Kazakistan-Kırgızistan sınırına, sınırdan Bişkek’e halk otobüsleri ve ticari taksiler sefer yapmakta olup, şahsi araçlarla sınırdan geçişler yapılabilmektedir. Sözkonusu güzergahta genellikle kara yolu tercih edilmektedir.
b. Eşya taşımacılığı: Eşyanın ağırlığına, boyutuna ve niteliğine göre değişmekle birlikte, daha ziyade uçak kargo ve karayolu taşımacılığı tercih edilmektedir.
c. Türkiye’ye seyahat imkanları ve ortalama bilet ücretleri: Halihazırda ülkemize yolcu taşıyan havayolu şirketleri THY ve Pegasus Havayolları’dır. THY ile Türkiye’ye gidiş-dönüş bilet ücreti; 700-850 Dolar Pegasus ile 400-600 Dolar arasındadır.
Bişkek’teki Manas Havaalanı’ndan çıkış yapan bütün yolculardan 10 ABD Doları havaalanı vergisi alınmaktadır. Mevzuat uyarınca, bu vergi uçak bilet fiyatına dahil edilmeyip, Dolar veya Som olarak Havaalanı’nda tahsil edilmektedir. Ancak, Büyükelçilikte görevli diplomatik ve idari-teknik personel, bu vergiden muaftır.
d. Vize koşulları: Büyükelçiliğimizdeki diplomatik, idari ve teknik personel ile hizmetliler görevleri süresince Kırgız Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığından akreditasyon kartı almaları halinde vizeden muaftır.
Diğer Türk vatandaşları 60 güne kadar Kırgızistan’a yapacakları turistk seyahatlerinde vizeden muaftır. Yine aynı şekilde 60 günlük seyahatlerinde kayıt zorunluluğu kaldırılmıştır.
Ancak vatandaşlarımız Kırgızistan’da 60 günden fazla kalacaklar ise, amacına uygun öğrenim veya çalışma vizesi almak için Kırgız Cumhuriyeri İçişleri Bakanlığı Yabancılar Vize ve Kayıt Müdürlüğü’ne başvurarak kayıt yaptırmak ve vize almak zorundadırlar.
Cezalı duruma düşmemek için kayıt ve vize işlemlerini zamanında yaptırılmasında yarar bulunmaktadır.
e. Ülke içi ulaştırma ve trafik:
– Trafik sağdan akmaktadır.
– Şehir içi yol durumu: Şehir içi yollar geniştir. Kuzey Avrupa ülkelerinden yapılan ikinci el araba ithalatının artışıyla özellikle Bişkek’te trafik sıkışıklıkları yaşanmaya başlamıştır. Ara yollar genelde bakımsız ve ışıklandırma sistemi açısından gelişmemiştir. Kış aylarında buzlanma nedeniyle, seyrin yavaş ve dikkatli yapılmasında fayda vardır.
– Her tür yeni ve ikinci el araç bulmak mümkündür. Yoların bakımsız olmasından dolayı daha çok yüksek araçlar tercih edilmektedir. Tercih edilen başlıca markalar; Lexus, Toyota, Honda CR-V, Mercedes-Benz, Volkswagen Golf ve Audi’dir. Kore lisansı ile Özbekistan’da üretilen Daewoo ve Kore Cumhuriyeti’nde üretilen Kia marka otomobiller de ülkede satılmaktadır. Otomobil fiyatları, 5 ila 55 bin Dolar arasında değişmektedir. Türkiye Cumhuriyeti’ne ait sürücü belgeleri, Kırgız Cumhuriyeti makamlarınca tanınmamaktadır. Kırgız Cumhuriyeti’nde araç kullanabilmek için, uluslararası sürücü belgesine sahip olmak gerekmektedir. Ancak, Büyükelçiliğimiz mensupları, ehliyetlerinin Kırgız Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan onaylı çevirileri ile araç kullanabilmektedirler.
– Araç kiralama şirketleri bulunmaktadır.
– Demiryolu ulaşım koşulları: Demiryolları hizmeti konforsuz olmasına karşın, düzenli bir şekilde yapılmaktadır. Yaklaşık 7–10 günlük bir seyahatten sonra Moskova üzerinden aktarmalı, Sofya bağlantılı olarak Türkiye’ye yolculuk etmek mümkündür.
– Taksi uygulaması ve ücretleri: Şehir içi en kısa mesafe taksi ücreti, 2 Dolar civarındadır. Merkezden şehir dışındaki bir noktaya ise, 10-15 Dolar’a gitmek mümkündür. Bişkek’te faaliyet gösteren çeşitli taksi şirketleri vardır. Güvenlik açısından şirkete bağlı taksilerin tercih edilmesi tavsiye olunur. Bu taksileri, telefonla çağırmak mümkündür.
Alfa Taksi: 57 99 99- 65 77 77
Lider Taksi: 180
Vdaça Taksi: 154
Domino Taksi: 170
Argo Taksi: 178
Super Taksi: 152
Express Taksi: 156
Narodnıy Taksi: 1335
Manas Taksi: 69 30 00 (Manas Havaalanı)
Bu taksi şirketlerinde şehir içi taşıma ücreti; 07.00-22.00 saatleri arası kısa mesafe ortalama 100 Som, uzak mesafeler 100 Som üzeri, 22.00-07.00 saatlerinde ise 150-250 Som’dur. Havaalanı gidiş ücreti ise 500-600 Som’dur.
f. Posta hizmetleri ve haberleşme:
– Posta hizmetlerinde güvenlik: Posta hizmetlerinde dağıtım gecikmeli olarak yapılmaktadır ve güvenlik yetersizdir.
– Türkiye’ye normal posta ulaşım süresi 7-10 gündür.
– Türkiye’den normal posta ulaşım süresi 7-10 gündür.
– Uluslararası otomatik telefon görüşme olanakları: Türkiye ile dakikası yaklaşık 3 Dolar’dan postahane aracılığı ile bağlatılarak veya otomatik olarak telefon görüşmesi yapmak mümkündür. Görüşme ücretleri ülkelere göre değişmektedir. Ayrıca, telefon kartı ile de uluslararası görüşme yapılabilir. Ülkede cep telefonu kullanımı yaygındır.
PARA VE BANKACILIK İŞLEMLERİ
a. Ülke para çeşitleri ve oranları: Ülke para birimi Som’dur. 1, 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500, 1000 ve 5000 Som’luk banknotlar tedavülde bulunmaktadır. 2007 yılında madeni para uygulamasına geçilmiştir.
b. Ülke para biriminin konvertibilitesi ve ABD Doları karşısındaki kuru: Kırgız para birimi olan Som, konvertibl değildir. Mayıs 2013 itibariyle 1$ » 48 Som’dur.
Ülke geneline yayılmış bulunan döviz bürolarında, yabancı ve ulusal paraların değiştirilmesi mümkündür.
c. Bankacılık uygulamaları: – Banka hesap cinsleri (döviz hesabı uygulaması) : Vadeli/vadesiz olarak Dolar ve Euro hesapları açılabilmektedir.
– Kredi kartı kullanım durumu: Demir-Kyrgyz Bankasından kredi kartı alınması imkanı mevcuttur. Ancak ülkede kredi kartı kullanımı çok yaygın değildir.
– Çek kullanımı: Büyük şirketler ve Büyükelçilikler çek kullanmakta, ancak şahıs olarak çek kullanma uygulaması sınırlıdır.
– Banka kredileri ve faizleri: Demir-Kırgız Uluslararası Bankası, Kırgız vatandaşlarına ve yabancılara kredi vermektedir.
– Döviz transfer uygulamaları, var ise kısıtlamalar: Ülkenin Bişkek, Oş ve Celal-Abad şehirlerinde şubeleri bulunan Demir-Kırgız Uluslararası Bankası aracılığıyla, döviz transferi yapmak mümkündür.
GÜMRÜK UYGULAMALARI
– Ülkeye sokulması ve çıkartılması yasak olan eşya: Döviz ve kıymetli eşya, ülkeye girerken bildirime tabidir. Diplomatik pasaport hamili şahısların bildirimde bulunma zorunluluğu yoktur. Antika eser, tablo, silah, bıçak ve nadir av hayvanları ile derileri sınırdışına çıkartılamaz.
– Ülkeye girişte aşı zorunluluğu: Ülkeye girişte aşı zorunluluğu yoktur. Ancak gelmeden önce Hepatit A ve B aşılarını yaptırmakta fayda görülmektedir.
– Ev hayvanları için uygulanan aşı ve karantina koşulları: Ev hayvanları için 3 ayda 1 defa olmak üzere, yılda 3–4 defa aşı yaptırma zorunluluğu vardır. Ev hayvanlarının ülkeye giriş ve çıkışlarında; hayvana yaptırılan aşılarla ilgili aşı kâğıdı, hayvanın cinsini belirten belge ve yolculuktan 3 gün önce veterinerden alınacak sertifikanın gösterilmesi gerekmektedir.
KONAKLAMA VE İKAMET
Ülkedeki belli başlı oteller ve yatak ücretleri:
– Hyatt Oteli (5 yıldız): Bir kişi 362$
– Jannat Otel (5 yıldız): Bir kişi 205 $
– Golden Dragon (5 yıldız): Bir kişi 155 $
– Mary Oteli (5 yıldız): Bir kişi 148 $
– Park Otel (4 yıldız): Bir kişi 147 $
– Holiday Inn Oteli (4 yıldız): Bir kişi 140 $
– Dostuk Club Oteli: Bir kişi 117 $
– Bishkek Boutique Oteli: Bir kişi 80 $
Bazı otellerde fiyatlar, yerel halk ve yabancılar için değişmektedir. Bir Türk oteli olan Pınara (Akkeme) Oteli’ne yasal olmayan şekilde el konulduğundan adıgeçen otel, tarafımızdan ziyaret edilmemekte ve kullanılmamaktadır.
– Pansiyon olanağı yoktur.
– Ev kiralama koşulları: Kira miktarı, ev sahibi ile karşılıklı pazarlık yolu ile belirlenir.
– Ortalama ev kirası miktarı: 400 ila 1600 Dolar arasındadır. (Yeni apartmanlardaki 3+1 eşyalı evler ise ortalama 1500 ila 2500 Dolar arasındadır.)
– Standart kiralama koşulları: Genellikle 2 veya 3 aylık peşinat talep edilmektedir.
– Mobilyalı ev kiralama olanakları: Ülkede evler, mobilyalı olarak kiraya verilmekte ve birkaç aylık peşinat istenmektedir. Ev sahibi ile ileride çıkabilecek anlaşmazlıkları önlemek için, kira ve evdeki mobilyalarla ilgili yazılı sözleşme yapılması uygun olur.
– Oturulabilecek semtler: Güvenlik yönünden, merkez ve civarındaki semtleri tercih etmek gerekmektedir.
– Ev eşyası temin olanakları ve ortalama fiyatları: Her türlü ev eşyası temin etme olanağı mevcuttur. Ülke standartlarında üretilen düşük kaliteli ev eşyasının yanı sıra, Türkiye’den ve diğer ülkelerden getirilen kaliteli mobilya ve beyaz eşya bulmak mümkündür. Kaliteli ve uygun fiyata tabak, bardak vb. mutfak eşyası temin etmek mümkündür.
– Şehir cereyanı (voltaj): Şehir cereyanı 220 volt’tur.
EV HİZMET OLANAKLARI
Günlük ve aylık olarak hizmetli temin etmek mümkündür.
Günlük: 10-15Dolar
Aylık: 200 ila 400 Dolar
Günlük 20-30 Dolara garson temini mümkündür.
Aylık 250–400 Dolar ücretle çocuk bakıcısı temin edilebilir.
Kurumsal yapıya sahip temizlik şirketleri aşağıda sunulmaktadır (düzenli aralıklarla eve hizmetli alımını kapsamamaktadır):
1. Art Cleaning Company
Adres: Şabdan Batır No: 4/3
Tel : (00 996 312) 47 78 45
2. Klining Profi Servis
Adres: Salieva 225
Tel : (00 996 312) 46 44 87
3. Nur Klining Servis
Alma-Atinskaya 80
Tel: (00 996 700) 81 17 85
GENEL SAĞLIK VE TEMİZLİK KOŞULLARI VE TAVSİYELER
a. Hastaneler: Hastaneler gerek hijyen, gerekse tıbbi malzeme yönünden yetersizdir. Ciddi sağlık problemlerinde tedavinin Türkiye’de yapılmasında fayda vardır.
– Tedavi ve yatak ücretleri: İki ülke arasında yapılan anlaşma gereği, Büyükelçiliğimizdeki diplomatik pasaport hamili personel, üst düzey Kırgız yöneticilerin yararlandığı Cumhurbaşkanlığı İdaresi Hastanesi’nde ücretsiz olarak tedavi olabilmektedir. Diğer personel ise ücrete tabidir. Tedavi sırasında gerekli olan ilaç ve tıbbi malzeme, hasta tarafından dışarıdan satın alınmaktadır.
b. Gerekli aşı ve serumlar: Çocuklar için 0 yaştan itibaren aşı defteri oluşturulup, ikamet yerlerine göre aşı ve kontrolleri ücretsiz olarak yapılmaktadır. Büyükler için ise, karantina dışında herhangi bir hastalık için aşılama kampanyası bulunmamaktadır.
c. Sağlık sigortası uygulaması yoktur.
d. Ülkede salgın veya yaygın hastalık durumu: Zaman zaman tüberküloz, kolera, difteri, dizanteri, zatüre, hepatit A, B ve menenjit gibi hastalıklar nedeniyle okulların karantinaya alınıp tatil edildiği bilinmektedir.
e. İçme suyu temin koşulları: 5 litrelik içme suyu 1 Dolar civarında satılmaktadır. Çeşme suyunun içilmemesi tavsiye olunur.
f. İlaç temin koşulları: BDT ülkelerinin yanı sıra Polonya, Amerika, Fransa, Almanya, İsviçre, Avusturya, Hindistan ve Pakistan’dan getirtilen ilaçları bulmak mümkündür.
g. Sağlık konusunda önerilebilecek doktor, klinik ve hastane isimleri liste halinde aşağıda sunulmuştur:
1. Cumhurbaşkanlığı İdaresi Sağlık ve Tedavi İşletmesi (Diplomatik Hastane)
Adres : Kievskaya Cad. No: 110
Tel : (00 996 312) 66 19 01, 66 03 98, 66 03 56
2. Cumhuriyet Hastanesi
Adres : Togolok Moldo No: 1
Tel : (00 996 312) 62 10 14
3. Mirrahimov adındaki Kardiyoloji ve Terapi Merkezi
Adres : Togolok Moldo No: 3
Tel : (00 996 312) 62 56 84, 62 56 86
4. Mamakeev adındaki Milli Cerrahi Merkezi
Adres : Tretiya Liniya No: 25
Tel : (00 996 312) 21 88 96, 21 92 07
5. Cumhuriyet Tanı Merkezi
Adres : Kievskaya Cad. No: 27
Tel : (00 996 312) 43 54 71
6. Çuy Bölgesi Hastanesi
Adres : Saratorskaya Cad. No: 10
Tel : (00 996 312) 36 71 50
7. Milli Anne ve Çocuk Koruma Merkezi
Adres : Ahunbaeva Cad. No: 190
Tel : (00 996 312) 49 23 69, 49 28 37
8. Bişkek Şehri Çocuk Klinik ve Acil Tıbbi Yardım Hastanesi
Adres : Baytik Batır Cad. No: 8A
Tel : (00 996 312) 56 23 26, 54 46 55
9. Milli Anne ve Çocuk Koruma Merkezi
Klinik Doğum Hastanesi
Adres : Togolok Moldo No: 1
Tel : (00 996 312) 31 41 36
10. Ambulans Hizmetleri: 103, 57 71 15, 61 07 81, 54 18 23
YİYECEK, GİYİM VE TEMİZLİK MALZEMESİ
a. Giyim, sebze ve meyve temin olanakları ile fiyat düzeyi: Bişkek’te çok miktarda sebze-meyve pazarı bulunmaktadır. Ispanak, patlıcan, kabak ve fasulye gibi pek çok sebzeyi mevsiminde bulmak mümkündür. Özellikle yaz ayları, sebze ve meyve çeşitleri yönünden zengindir. Ancak, kışın çeşit azalmakta ve fiyatlar yükselmektedir. Özellikle mandalina, portakal, muz, ananas ve kivi gibi bazı meyveler ithal edilmeleri nedeniyle pahalıdır. Kırgızistan ile Türkiye, Kore, ÇHC ve Hindistan arasında yoğun bir bavul ticareti bulunmaktadır. Bu nedenle, uygun fiyata giysi ve ayakkabı bulmak mümkündür.
b. Et ve et mamulleri temin olanakları, fiyat düzeyi: Et ve et mamulleri kolaylıkla temin edilmektedir. Tavuk daha çok ithal edilmekte ve donmuş olarak bulunmakta olup, balık çeşitleri ise birkaç tatlı su balığı ile sınırlıdır. Özellikle bağımsızlık sonrası hayvan üretimindeki düşüş, et fiyatlarının artmasına neden olmuştur. Kemikli etin ve tavuğun kg fiyatı 8 Dolar civarındadır.
c. Süt ve süt mamulleri temin olanakları: Süt, yoğurt ve peynir paketlenmiş olarak bulunmaktadır. Ülkedeki Türk süpermarketlerinden her türlü süt ve süt mamulü temin edilebilmektedir.
d. Alkollü içki temin olanakları: Her türlü içki temini mümkündür.
e. Ülkeye getirilmesinde yarar görülen gıda ve temizlik maddelerine ilişkin olabilecek öneriler: Bulgur, mercimek, zeytin, beyaz peynir gibi gıda maddeleri Türk firmalarınca Türkiye’den getirilmekte ve marketlerde satışa sunulmaktadır.
Her türlü temizlik malzemesini temin etmek mümkündür.
EĞİTİM
a. Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı tarafından açılan Bişkek-Türk İlköğretim Okulu, Kırgız-Türk Anadolu Kız Meslek Lisesi ve Kırgız-Türk Anadolu Lisesi Türkçe eğitim veren okullardır. Bu okullarda eğitim ücretsizdir.
– Bişkek Türk İlkokulu ve Ortaokulu’nda eğitim süresi 8 yıldır. Eğitim dili Türkçedir ve okula girişte sınav mecburiyeti yoktur. Öğrencinin T.C. nüfus cüzdanı hamili olması zorunluluğu vardır.
– Kırgız-Türk Anadolu Kız Meslek Lisesi’ne öğrenciler sınavla alınmaktadır. Eğitim süresi hazırlık dahil 4 yıldır.
– Kırgız-Türk Anadolu Lisesi’ne öğrenciler sınavla alınmaktadır. Türk öğrenciler için Türkiye’deki Anadolu Lisesi sınavlarına denk bir sınav yapılmakta, ancak sınavda başarılı olamayan öğrenciler de okula kaydedilmektedir. Bu öğrencilere Türkiye’ye nakillerinde Anadolu Lisesi yerine, normal lise diploması verilmektedir. Eğitim süresi, hazırlık dahil 4 yıldır.
– Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi: Eğitim süresi, hazırlık dahil 5 yıldır. Türkler Kırgızca; Kırgız ve Rus öğrenciler ise Türkçe hazırlık okumaktadırlar. Eğitim dili Türkçe ve Kırgızca’dır. Türk öğrencilerin kayıt yaptırabilmeleri için, Türkiye’de yapılan ÖSS sınavında bu üniversiteyi tercih ederek kazanmaları gerekmektedir. Kırgız öğrenciler için, üniversite tarafından ülke genelinde sınav yapılmaktadır. Eğitim ücretsizdir. Üniversitede Fen-Edebiyat, İktisadi ve İdari İlimler, Mühendislik ve İletişim Fakülteleri ile Modern Diller Yüksek Okulu ve Turizm ve Otelcilik Meslek Yüksek Okulu bulunmaktadır.
– Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Celalabad İktisat ve Girişimcilik Fakültesi: Sözkonusu Fakülte bünyesinde İşletme, Uluslararası İlişkiler ve Türkoloji Bölümleri bulunmaktadır.
– Oş İlahiyat Fakültesi: Diyanet İşleri Başkanlığımıza bağlı Diyanet Vakfı ile Oş Devlet Üniversitesi tarafından, Oş’ta kurulmuştur.
– Araşan İlahiyat Fakültesi: Mahmut Hüdai Vakfı ile Oş Devlet Üniversitesi tarafından Bişkek-Araşan’da kurulmuştur.
b. İngilizce eğitim veren okullar:
– International School of Bishkek: İngilizce eğitim verilmektedir. 1 ve 12. sınıflar mevcuttur. Yıllık ücreti 21,000 ABD Doları’dır. Okula girişte seviye tespit sınavı yapılmaktadır. Kuzey Amerika eğitim sistemi ile çalışmakta olup, öğretmenlerin tamamı yabancılardan oluşmaktadır. Mezuniyet sonrası Amerikan lise diploması verilmektedir.
– Silk Road International School: İngilizce eğitim verilmektedir. Sınav mecburiyeti yoktur. 1.sınıftan 11.sınıfa kadar eğitim verilmektedir. Yıllık eğitim ücreti bütün giderler dâhil(yemek, kırtasiye, okul ücreti, diğer giderler) 5,500 ABD Doları’dır. Kırgızistan eğitim sistemine göre çalışmaktadır.
– Sebat Eğitim A.Ş.’ne bağlı 14 okulda, ortaokul ve lise düzeyinde (6-11 sınıflar) eğitim verilmektedir. Eğitim dili Kırgızca, Rusça ve İngilizce’dir. Bu okullar sınavla öğrenci almakta ve yıllık ücreti Bişkek’te 2000 ABD Doları, diğer şehirlerde ise ortalama 1000 ABD Doları’dır. Ayrıca Bişkek’te eğitim öğretime başlayan Sebat Eğitim A.Ş.’ne bağlı Seytek İlköğretim okulu mevcuttur, okul 1-6 sınıflar arasında eğitim vermektedir, okul ücreti 2000 ABD dolarıdır. Sebat Eğitim A.Ş.’ne bağlı bütün okullar Kırgızistan eğitim sistemine göre çalışmaktadır.
– Uluslararası Atatürk-Alatoo Üniversitesi: Eğitim dili İngilizce olup, İngilizce hazırlık sınıfı mevcuttur. Öğrenci alımı Kırgızistan üniversite giriş sınavı (ORT) puanına göre yapılmaktadır, Eğitim süresi hazırlık+4 yıldır. Eğitim ücreti fakültelere göre değişmekle birlikte, yıllık ortalama 1300-1500 ABD Doları arasındadır.
– Orta Asya Amerikan Üniversitesi: Eğitim dili İngilizcedir. Öğrenim süresi, hazırlık dahil 5 yıldır. Öğrenci alımı kendi sınavlarıyla yapılmaktadır, ayrıca Kırgızistan üniversite giriş sınavı (ORT) puanına göre de öğrenci alımı gerçekleşir. Yıllık eğitim ücreti 4000 Dolar’dır, ancak değişik burs olanaklarıyla bu ücrette indirimler olabilir.
c. Fransızca ve Almanca eğitim veren kurum yoktur.
d. Anaokulları: Rusça ve Kırgızca eğitim veren anaokulları mevcuttur. Ayrıca, Bishkek International School ile Silk Road International School’un anaokulu sınıfları vardır ve İngilizce eğitim verilmektedir.
e. Üniversite öğrenim koşul ve olanakları: Harç ve sınava tabi olmak kaydıyla, buradaki yerel bir üniversitenin herhangi bir bölümünde okumak mümkündür. Ancak, yukarıda belirtilen üniversiteler dışındaki mahalli üniversitelerde, eğitim dili Rusça ve Kırgızcadır. Fakültelere göre değişmekle birlikte, yabancı öğrencilere 1000-1200 ABD Doları arasında harç uygulanmaktadır. Bütün üniversitelerde eğitim süresi, hazırlık + 4 yıldır. Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi dışında hiçbir Kırgız yükseköğretim kurumunun Türkiye tarafından denkliği yoktur, ancak mezuniyet sonrası T.C.YÖK Başkanlığının kriterlerine uygun olan mezunların diploma denklik işlemi gerçekleşmekte olup, denklikleri verilmektedir. 2012-2013 eğitim öğretim yılı itibarıyla Kırgızistan’daki bütün üniversiteler Bolonya süresine dahil olmuş olup, üniversite öğrenim süresi Lisans düzeyinde 4 yıl, Yüksek Lisans düzeyinde 2 yıldır.
SOSYAL YAŞANTI VE TATİLLER
a. Hafta tatil günleri: Hafta tatil günleri Cumartesi ve Pazar’dır.
b. Resmi tatil günleri: Yılbaşı, Dünya Kadınlar Günü (8 Mart), Nevruz (21 Mart), 24 Mart (Halk Devrimi günü), 1 Mayıs İşçi Bayramı, Anayasa Bayramı (5 Mayıs), Zafer Bayramı (9 Mayıs), Bağımsızlık Bayramı (31 Ağustos), Büyük Ekim Sosyalist Devrimi (7 Kasım).
c. Dini bayramlar: Ortodoks Noeli (7 Ocak), Ramazan ve Kurban Bayramlarının ilk günü.
d. Lokanta ve eğlence yerleri: Türk, Rus, Çin, Kore, İtalyan, Uygur, Hint, Gürcü, Lübnan ve Japon lokantaları bulunmaktadır. Ayrıca, çeşitli kafe ve lokantalarda yemekli eğlenceler düzenlenmektedir.
e. Tatil ve dinlenme olanakları:
– Ülkede dağ turizmi gelişmektedir. Bişkek yakınındaki dağlarda kayak yapma olanağı mevcuttur, ancak buradaki sosyal tesisler yetersizdir. Haftasonları, şehre yaklaşık 35 km uzaklıktaki Ala-Arça doğal parkına giderek piknik yapmak mümkündür. Bişkek’e 40 km uzaklıkta yer alan Alameddin Kanyonu da görülebilecek yerler arasındadır.
– Bişkek dışında ülkede görülmeye değer başlıca doğal güzellikler şunlardır: Büyük bir krater gölün bulunduğu Issık Göl bölgesi ülkenin sayfiye yeridir. Başta Kazakistan olmak üzere, bu bölgeye komşu ülkelerden de turist gelmektedir. Bölgedeki turistik tesislerin kalitesi çok iyi olmamakla birlikte, yeni tesisler yapılmaktadır. Güney Kırgızistan’daki ceviz ormanları, Sarı Çelek Gölü, Konorçek Kanyonları, Oş Dağları’ndaki mağaralar, Tien-Şan Dağları’nın zirvesindeki Enilçek ziyaret edilebilecek yerler arasındadır.
– Tarihi Eserler: Karahanlı Devleti’nin önemli bir kültür merkezi olan Burana, Bişkek’e 65 km. uzaklıkta görülmeye değer tarihi bir yerdir. İslam uygarlığı etkisinde gelişen Türk Edebiyatı’nın ilk ürünlerinden biri olan “Kutadgu Bilig”(11. yüzyıl) adlı eserin yazarı Yusuf Has Hacib de burada yaşamıştır. Burada, o döneme ait bir minare ile çeşitli balballar (mezar taşları) ve bazı eserlerin sergilendiği küçük bir müze bulunmaktadır. Tarihi Oş şehrindeki Süleyman Dağı, Uzgen şehrinde bulunan 9. yy.’a ait minare ve türbe, Talas şehrindeki Manas Anıtı ve Müzesi, Güneydoğu Kırgızistan’daki Taşrabat Kervansarayı, Saymal Taş Yaylası’ndaki taş resimler diğer önemli eserlerden bazılarıdır. Ülkenin çeşitli yerlerinde, tedavi ve dinlenme tesislerini içeren kaplıcalar da bulunmaktadır. Tesislerde temizlik yeterli değildir, banyo ve tuvaletlerin de kalitesi düşüktür.
f. Spor, kültürel ve sosyal faaliyet imkanı sağlayan başlıca kulüp, dernek vb: Özellikle kadın ve çocuk dernekleri yaygındır. Uluslararası Kadınlar Derneği mevcuttur. “Carven Club” ve “Maksimum” gibi tesisler temizlik ve kalite açısından iyidir. Bu tesisler, tenis, jimnastik, yüzme, basketbol gibi çeşitli dallarda spor yapma olanağı sağlamaktadır. Ayrıca, bazı otellerin yüzme havuzları da vardır.
– Müzik: Ülkede klasik müzik ve halk müziği gelişmiştir. Piyano, keman, gitar vb. müzik aletlerinin öğrenimi için uygun fiyata özel öğretmenler tutulabilir. Kırgız Devlet Filarmoni’sinde çeşitli müzik türlerinde konserler verilmektedir.
– Sahne sanatları: Sanatsal faaliyetlerin tümüne yoğun ilgi vardır. Opera ve bale sanatları gelişmiştir. Kırgız Devlet Opera ve Bale Tiyatrosu’nda, düzenli olarak çeşitli opera ve bale gösterileri yapılmaktadır. Bişkek’te Abdumomunov Kırgız Devlet Dram Tiyatrosu ve Krupskaya Kırgız Devlet Dram Tiyatrosu başta olmak üzere pek çok tiyatro mevcuttur. Oyunlar Kırgızca ve Rusça olarak icra edilmektedir.
– Sinema: Kırgızca ve Rusça filmler gösteren sinemalar mevcuttur. İngilizce film gösteren sinema bulunmamaktadır.
– Resim: Uygun fiyata güzel tablolar alınabilmektedir.
– Müze: Güzel Sanatlar Müzesi ve Devlet Tarih Müzesi olmak üzere iki büyük müze vardır. Güzel Sanatlar Müzesi’nde resim, heykel vb. sanat eserleri sergilenmekte, ayrıca zaman zaman günümüz Kırgız ressamlarına ait resim sergileri de açılmaktadır. Tarih Müzesi’nde ise Kırgızistan tarihi ile ilgili eserleri görmek mümkündür. Bişkek’te bulunan sirkte, Rusya Federasyonu başta olmak üzere çeşitli ülkelerden gelen gruplar gösteriler yapmaktadır.
g. Gazete ve Dergiler:
Kırgızca ve Rusça olarak yayınlanan 30’un üzerinde gazete bulunmaktadır. Gazetelerin yayın periyodları haftada bir günden üç güne değişiklik göstermektedir; çoğunluğu haftalıktır. Tirajları ise ayda 2 bin ile 60 bin arasındadır.
Önemli gazetelerden Slovo Kırgızstana, Veçerniy Bişkek, Obşestvennıy Reyting, Delo No ve Moskovskiy Komsomolets Asya, Dengi i Vlast, Obyektiv- Delovoy Kırgızstan, Komsomolskaya Pravda Kırgızstan Rusça; Kırgız Tuusu, Kutbilim, Canı Agım, Canı Ordo, Fabula, De Fakto, AN- Asya News, Alibi ve Erkin Too gazeteleri ise Kırgızca yayımlanmaktadır.
Slovo Kırgızstana, Erkin Too ve Kırgız Tuusu ile Kutbilim devlet gazetelerdir.
Rusya mahreçli haftada altı gün yayınlanan Komsomolskaya Pravda ve haftada bir gün yayınlanan Moskovskiy Komsomolets Asya Kırgızistan eki çıkarmaktadır.
Zaman-Kırgızistan ise Kırgızca ve Türkçe olarak yayımlanmaktadır. Haftalık “The Times of Central Asia”nın yayın dili İngilizcedir.
h. Haber Ajansları ve İnternet Haber Siteleri:
Devlete ait Kabar yanında Akipress, 24 kg, Knews, Kyrtag haber ajansları bulunmaktadır. Haber ajanslarının internet siteleri de mevcuttur.
Ayrıca azattyk.org, kyrgytoday.kg, focus.kg, zpress.kg, ca-news.org, rus.kg, vesti.kg, paruskg.info haber siteleri iç ve dış gelişmelere ilişkin güncel haber ve yorumlar yayınlamaktadır.
i. Radyo ve Televizyon Yayınları:
Kırgızistan’da biri resmi, yedisi özel olmak üzere sekiz ülke mahreçli televizyon kanalı mevcuttur. Ayrıca Kırgızistan genelinde izlenen üç adet Rus televizyon kanalı vardır. Televizyon kanalları Kırgızca, Rusça ve Kırgızca-Rusça dillerinde yayın yapmaktadır. Kazak ve Özbek asıllı Kırgız vatandaşları için, Kazakistan ve Özbekistan televizyonlarından çeşitli yayınlara da yer verilmektedir. Kırgız resmi radyosunun yanı sıra, Azattyk, Sancıra, Almaz, Pramida, Europa Plus, Ruskoye Radyo, Hit FM, Şanson, Kırgızistan Obondoru, Radyo Max ve Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi’ne ait Manas Radyo isimli özel radyolar vardır. Manas Radyo 24 saat, Almaz radyo ise 12,5 saat Türkçe yayın yapmaktadır.
j. Uydu yayınlarını izleme olanağı:
Ala TV Kablolu yayınında toplam 60 kanal, Dolon TV yayınında toplam 88 kanal vardır. Çanak anten ile analog yayın yapan TRT kanalları ve diğer yabancı bazı kanallar izlenebilmektedir. Dijital sistemin kurulması halinde, dijital yayın yapan diğer Türk kanalları ile pek çok yabancı kanalın izlenmesi mümkün hale gelecektir. AkNet dijital sistemi internet paketi ile birlikte toplam 90 kanalı yayına vermektedir.
GÜNLÜK YAŞAM, YEREL HALKLA İLİŞKİLER, HALKIN TÜRKLERE BAKIŞ AÇISI VE BENZERİ KONULARDA YARARLI OLABİLECEK BİLGİ VE ÖNERİLER
Kırgız toplumunun, hem Doğu hem de Batı kültürüne dönük bir yaşam tarzı vardır. Doğum günlerine ve yakın akrabaların ölüm yıldönümlerine büyük önem verilmekte ve bu günlerde özel davetler yapılmaktadır.
Kırgız Cumhuriyeti’nde, yabancılara karşı genel olarak olumsuz bir yaklaşım içerisinde bulunulduğu söylenemez. Ancak yabancıların da kendilerine ve aile kurumlarına karşı saygılı olmalarını istemekte ve aykırı davranışta bulunanlara tepki göstermektedirler. Bu nedenle, iki toplum arasındaki kültürel farklılıklara hoşgörü ile yaklaşmak gerekir.
Günlük yaşamın idame ettirilmesinde çok büyük zorluklarla karşılaşılmamakla birlikte; özellikle güvenlik konularına dikkat etmekte fayda vardır. Hırsızlık ve soygun olaylarına karşı önlem olarak, otomobillerin mutlaka garajda tutulması, otomobil kullanılırken kapıların kilitli tuturlması, evlerin kapılarının sağlam olması, tanınmayan kişilere kapının açılmaması, fazla miktarda para taşınmaması ve döviz bozdururken dikkatli olunması gerekmektedir.
Gece geç saatlerde yalnız dışarıya çıkılmaması tavsiye olunur. Kırgızistan’a gelecek kişilerin, sürekli olarak kullandıkları ilaçları yanlarında getirmeleri de yararlı olacaktır.
