KUMAN TÜRKLERİ

KUMAN TÜRKLERİ’NİN KÜLTÜR MEDENİYETİ

Kuman Kıpçak Türkleri 11-14 Y.Y ‘da Doğu Avrupa’da yaşam sürdürmüş ve Kıpçak Türkleri ile aynı birliğin içinde yer aldıkları için zamanla kuman Türkleri Kıpçak Türkleri ile birlikte Kaynaşıp tek bir varlık Haline gelmişlerdir. Kuman Türklerinin Siyasi , Askerî, ve Kültürel Liderleri Atabek İsmindeki Başbuğları olmuştur. Başbuğ Atabek önderliğinde Askerî ve Siyasi zaferler kazanmış kırk kırk beş bin Aileye sahiptirler ve bu özellikleri ile Hem Taarruz hem de savunma savaşlarından muzaffer ayrılmıştır. Kuman Türkleri tahminlere göre dokuz veya onuncu yüzyılda orta Asya’dan orta Avrupa’ya göç etmiş ön Asya Türklerinin torunları olarak kabul edilirler. Kuman Türkleri tarihsel süreçte birçok isimle adlandırılan Kuman Türkleri İran Kaynaklarında 1120 senesinde Qun olarak isimlendirilen Türk Halkıdır. Ermeni Kaynaklarında ise Kuman Türkleri Xarteşk olarak geçmiştir. Kuman Türkleri Latin Kaynaklarında Comaniı , Cunani veya Cuni olarak geçmektedir. Kumanlar Alman kaynaklarında Valwen Rus kaynaklarında ise Polovci olarak geçmektedir.

KUMAN KLİMESİNİN KÖKENİ

Macarca Kun olarak bilinir ise Bulgarca da ise kuman anlamına gelmektedir. Türkçemizde Kuman kelime anlamı ile Sarışın olarak geçmektedir. Kuman Türkleri Doğu Avrupa’da konuşulan Türkçe’nin lehçelerini konuşmuş fakat Farklı alfabeler kullanmış bir topluluk olarak tarihe geçmiştir. Birçok kaynakta Kuman Türklerinin konuşmuş olduğu dil Kumanca , Kıpçak Türkçesi veya Kuman Kıpçakcası olarak bilinmektedir. Din konusunda ise Kuman Türkleri Tengri inancına mensup olduğu bilinmektedir. Doğu Avrupa’da yaşayan kavimler içerisinde Tengri inancını benimseyen Bulgar ve Avar Halkı ile akraba olduklarını bir diğer kanıtı din olgusu olmuştur fakat Kuman Türkleri daha sonraki zaman diliminde Hristiyan Katolik olmuşlardır. Tarih olarak 1227 yılında Hristiyan oldukları ve Papa’nın yeni bir baş piskopos atayarak Kuman ülkesini yeni bir bölge haline getirdiğini bu törene Macar kralı aracı olduğunu biliyoruz , birçok kaynakta olay böyle geçmektedir. Hristiyan Türklerin ve Yazılı Türk tarihinin en indi belgelerinden birisini oluşturan codex cumanicus isimli eserde

KUMAN TÜRKLERİ’NİN TARİHE ÇIKIŞI

Kuman Türklerinin o günlerde ettikleri duaları ve Hristiyan Katolik olmalarının sebepleri mevcut olsa da Türkiye Türkçesine aktarılmış bir eser değildir tam olarak . Dokuzuncu yüzyıl da Orta Asya’dan Kıpçaklar ile birleşerek 11.yy da Sibirya bölgesine ulaşmış olduklarını tahmin ediyorum. Ve on ikinci yüzyıl sonlarında Kıpçaklar ile ittifak halinde oldukları biliniyor Kıpçak Türkleri 12 .yy da Karadeniz’in kuzeyinde Kıpçak Hanlığı ile kurmuşlardır . Kuzey Karadeniz’de Kurulan Kıpçak Türklerine ait hanlık Moğol saldırıları sonucunda yıkıldığı zaman Kuman Türkleri muhtemelen iki koldan Balkanlar ve Kafkaslara karşı akına geçmişlerdir. Kuman Türkleri on birinci yüzyıl’ın Sınırlarına yaklaştıkça Macaristan’ın en Verimli alanları olan Orta kesimine yerleşmiş ve ayrıca diğer Kuman Türkleri ise Kafkasya da en güçlü Siyasi varlık Haline gelmişlerdir. Kuman Türkleri bugün Ukranya ve ya Moldova’ya yakın bir bölgede Kumanya ismi ile bir Devlet teşkil etmişlerdir.

KAFKAS KUMAN TÜRKLERİ’NİN KISA TARİHÎ

KUMAN TÜRKLERİ’NİN DİNİ

Sık sık Hristiyan olmalarına rağmen Macar ve Doğu Roma İmparatorluğuna Saldırmış onların belli başlı büyük şehirlerini yağmalanmışlardır. Balkanlar’da Bizans ile anlaşarak Peçenek Türkleri ile savaşmış ve onlara ciddi kayıplar verdirmişlerdir.  13.yy’da Başbuğ Milkov önderliğinde Katolik Hristiyan olmaya karar vermişlerdir.   Doğu bölgesinde kalan KUMAN TÜRKLERİ’NİN İslâm Ordusunun neferi oldukları bilinmektedir .  Kuman Türkleri Tarakya Bölgesine yerleştikleri zaman ise Bizans’a paralı askerlik yapmışlardır. Bir dönem Bizans ile araları siyasi olarak bozulduğu için İstanbul’u Çift Taraflı Kuşatmış ve Bizans imparatorunun Peçenek Türkleri ile anlamaları üzerine Balkanlar’a çekilmiştirler.  

KUMAN TÜRKLERİ’NİN AZERBAYCANA İLERLEYİŞİ

Kafkasya’da yaşayan Kuman Türkleri daha ince bahsettiğim gibi İslamiyet’i kabul ederek Kuman Türkçesi ile Bilinçli Olarak yaşamaya ve kültürel özelliklerini korumaya devam etmiştir. 1118 Tarihinde Azərbaycan’a kadar ilerlemişlerdir. Kuman Türkleri Azərbaycan’a kadar ilerlerken Başlarında Başbuğ Atrağa han bulunmakta idi . Atrağa han gürcü kralı ile akrabalık ilişkilerini güçlendirmiş ve Selçuklu Türkleri ile savaşmış ve Selçuklu devletinden Tiflis şehrini geri almıştır ( 1123) üç bin kişilik bir ordu kurmuş oldukları tahmin ediliyor. Bu Zaferin üzerine on bin kişilik Kuman Türkü Aile Başbuğ sevinç han önderliğinde Gürcistan’da yerleşik hayata geçmiştir. (1195) Bu tarih Kıpçak Kuman Türklerinin Kafkaslarda son iskan ettiği tarihtir. Gürcistan da bulunan Kıpçak Kuman Türkleri Tarihsel süreçte Gürcistan’da on beş bin den fazla nüfusa sahip olmuşlardır. Başbuğ Kubasar  Gürcü orduları ile Başkomutanlık konusunda anlaşmazlığa düştüğü için 1212 tarihinde Trabzon ve Rize Sahil bölgelerine Yerleştiği düşünebilir .

KUMAN TÜRKLERİ’NİNANADOLU VE KAFKASYAYA YERLEŞİMİ

Kuman Türkleri 1212 tarihinde Kendilerinden vergi isteyen Trabzon Rum kralının ordularını mağlup ederek Trabzon şehrini yağmalanmışlardır. Gürcistan ve Kafkasya’da Kuman Türkleri çeşitli siyasetler izleyerek varlıklarını devam ettirmeye çalıştılar. Anadolu’da kalan Kuman Türkleri ise Osmanlı Devleti’nin Trabzon şehrini zapt ermesine kadar Ortadoks olarak varlıklarını sürdürmesini bilmişler ve Osmanlı Devleti’nin fethi ile aşama aşama Müslüman olmuşlardır.  Bir çok Tarihi kaynakta Kuman Kıpçak Türklerinin tarihî iki aşamada bu şekilde geçmiştir fakat bu kaynakların birçoğu Türkçe değildir. Türkiye’de Kuman Türklerinin varlığı 1239- 1240 yılları arasında görülmeye başlamıştır. Bazı kaynaklarda Türkiye’de Kuman varlığı batıda Bizans imparatorluğu döneminde yerleştirildikleri menderes Havzasında ve Frigya sahasında oldukları tahmin edilmektedir. Türkiye’de bugün bile bu coğrafya da bahsi geçen yerlerde Kuman Türk köyleri mevcuttur.  Günümüzde Kıpçak Türklerinin kültür ve Medeniyet sahası olan bazı illerimiz Artvin, Yusufeli , Ardanuç, Murgul , Şavşat, Posof , Tortum, Narman , Uzundere ve Oltu başlıca Kıpçak Kuman yerleşim yerleridir.

TÜRKİYE VE AVRUPADA KUMAN TÜRKLERİ

Türkiye’de Bahattin Ögel ağabey Kıpçak ve Kuman Türklerini Kuzey Türkleri olarak Kabul etmektedir. Ona göre Kuzey Batı Sibirya da ki bütün Türk milletinin Kıpçak Kuman Türklerinden olduğunu düşündüğünü biliyoruz . Bahattin Ağabeye göre bölgedeki Başkurt , kun ve kimek gibi birçok Türk boyunun Kıpçak Türklerine mensup olduğunu biliyoruz . Oğuzhan Destanında Oğuz Han’ın Bir evlatlığı olarak geçmiştir Kıpçak han kayıtlara , Kıpçak’ın babası bir savaşta şehit olunca Oğuzhan Türk töresi gereği Kıpçak hanı Evlatlık edinmiş ve Genç yasalarında ona Oğuz ülkesinin Kuzey bölgelerini verilmiştir yani Kıpçak Türklerinin Türk oldukları oğuz han destanında bahsedildi üzere bütün Tarihçiler tarafından asgari oranda kabul edilmektedir. Kıpçak ve Kuman Türklerinin kurmuş olduğu devlet İrtiş ve Balkar gölüne kadar uzanmaktadır.( Resimlerde haritası verilmiştir.) Kuzey sınırları ise Sibirya ya kadar uzanmaktadır. Avrupa’da ise kama nehri ve aşağı tarafı ise Bulgar devleti ve kuzeyde ise Rus prenslikleri mevcuttur. Anlattıklarım ve okuduklarımın kısa özeti olarak Kıpçak ve Kuman Türklerinin kurmuş oldukları Devlet beş birlikten oluşmaktadır.  

Kıpçak ve Kuman Türklerinin kurmuş oldukları Devlet Bölgeleri

1. Orta Asya Bölgesi Ana yurtları .
2. Volga -Yayık bölgesi
3. Donyeç – Don
4. Aşağı Dnyaper
5. Tuna Bölgesi

KUMAN TÜRKLERİ GÜNÜMÜZDE NEREDE?

Kuman Kıpçak Türklerinin Tarihsel süreçte Anadolu’ya Balkanlar ve Kafkaslar üzerinden giriş yaptığı ve hala Anadolu’da medeniyetlerini ve Kültürlerini koruduğunu ifade edebilirim . Kuman Türklerinin Türk kültür ve medeniyetine katkılarını daha iyi Analiz edebilmek için lütfen yayınlanan video ve resimlerin dikkatlice inceleyiniz. Görsel olarak daha çok akılda kalacağını düşündüğüm için görsel olarak sunmaya karar verdim. 

bugün Balkanlarda ve orta Avrupa’da Birçok Türk kökenli Medeniyet Kuman Kıpçak Türklerinin torunlarıdır Macaristan ve Bulgaristan başta olmak üzere Kafkaslarda Anadolu’da ve Balkanlar’da Kuman Kıpçak Türklerinin Tarihî mirasını görürken Orta Asya’da kazak Özbek ve Kırgız Türklerinin Kuman Kıpçak mirasının devamı olduğu bilinmektedir.

Kelbecerin Rus barış gücünden Tesliminde Azərbaycan askeri Bozkurt yapıyor Rus komutanın askeri selamına

NE MUTLU TÜRKÜM DİYENE !