TRABLUSGARP DESTANI

EMPERYALİZME İLK TÜRK KURŞUNU TRABLUSGARP DESTANI

Trablusgarp Savaşı Türk Tarihinin Yanlış Bilinen Savaşlarından Birisi

Trablusgarp savaşı Türk tarihinin yanlış bilinen savaşlarından birisi olarak dikkat çekmektedir bilinenin aksine Trablusgarp savaşını İtalya güçlü olduğu için. Osmanlı Devleti’nin Ordusunun olmadığı için donanmasının yetersiz olduğu için kaybedildiği bir yerde yanlış anlaşılmış bir konunun sonuçlarıdır.  

Trablusgarp savaşı 1911 – 1912 yılları arasında Türk İtalyan savaşına verilen isimdir evet savaşın ismi Trablusgarp savaşıdır. fakat savaş Trablusgarp’ın dışında meydana gelmiştir. Türk-İtalyan savaşı daha çok Ege adaları , Adriyatik Denizi, Çanakkale boğazı, Kızıl Deniz gibi alanlarda yaşanmıştır. Trablusgarp’a İtalya’nın saldırısı ile başlayan savaş esnasında tarafların gücü. tahmini Osmanlı cephesinde hava gücü olmadan 28 bin kişi olarak bilinmektedir bunların yirmi bini Osmanlı ordusunun mensubu ve yaklaşık sekiz bini ise gönüllü Senusi kuvvetlerinden oluşmaktadır.   

İtalyan işgal Güçleri

İtalyan işgal güçleri ise yaklaşık yüz elli bin kişidir ve güç üstünlüğü İtalyan Emperyalizminin tarafındadır. Çünkü İtalyan hava kuvvetleri Osmanlı Devleti’ne karşı önemli bir koz olmuştur. İtalyan güçleri Osmanlı ordusuna ilk kez Hava kuvvetlerinin üstünlüğü ile saldırmış ve tarihe geçen ilk hava saldırısını İtalyanlar Trablusgarp savaşı sırasında göstermiştir. Osmanlı ordusunun hava kuvvetlerini etkisiz hale getireceği bir malzemesi olmadığı için. İtalyan hava kuvvetlerine ait bir uçak Osmanlı tüfeği ile vurulmuştur . Trablusgarp savaşı öncesinde önemli bir kuvveti barındıran Osmanlı Devleti’nin imam Yahya isyanı ile. ilgilenmek için kuvvetlerin önemli bir bölümünü Trablusgarp dışına aktarmıştır.

İtalyan devleti ayrıca bütün yabancı devletleri ile gizli antlaşmalar ile  işgal için onay almıştır. Ve Osmanlı ordusunun durumu Trablusgarp vilayetinde kötü durumda idi ve Trablusgarp’ın merkeze uzak oluşu , Kara bağlantısı olmaması. Osmanlı Donanmasının görev kabiliyetinin düşük olması ve Osmanlı denge siyasetinin Büyük devletlerin işgale rızası olduğu için işlevsiz kalması işgali kolaylaştırır.  Osmanlı Devleti’ne 23 Eylül 1911 de verilen ültimatom ile savaş başlamış oldu . Osmanlı donanmasına ait bir gemi ise 26 Eylül’de Trablusgarp vilayetine mühimmat getirdi. Ve yirmi sekiz Eylül de İtalya Osmanlı Devleti’ne bir ültimatom daha vererek İtalya’ya vergi verilmesi ve yönetimin İtalya’ya bırakılması gerektiğini söyledi. İtalyan güçleri aynı gün Adriyatik Denizinde Osmanlı donanmasına ait önemli gemileri batırdı ve bu durum Avusturya’da paniğe yol açtığı için. Osmanlı ve İtalya için bu bölge içinde savaşmayı yasakladı . Ve yirmi dokuz Eylül tarihine kadar toparlanma aşamasını geçen İtalyan ordusu ve donanması. 29 Eylül günü Trablusgarp vilayetinin kıyı bölgelerini top atışına tuttu .

SAVAŞIN BAŞLANGICINDA

Savaş başlar başlamaz Bab-ı Âli savaşa devam edilmesi yönünde karar aldı ve savaşı devam ettirmek yönünde ilk adımı attı denilebilir .  11 Ekim’de Osmanlı yönetimi bir miktar geri çekildi ve İtalyan güçleri şehri ile ele geçirdi fakat Osmanlı ordusunun ve gönüllü birliklerin savaşı devam edecekti . İtalyan devleti Osmanlı kuvvetlerinin bir bölümünü mağlup ederek şehirde ilerlemeye başlasa da Kıyı bölgelerinin dışında hiç bir yerde ilerleme sağlayamadı. Şeyh İdris isimli hainin iş birliği etmesi ile İtalyan kuvvetleri bazı bölgelerde etkili olmaya çalışsa da Enver paşa , Mustafa Kemal paşa vb birçok İttihatçı subayların liderliğinde teşkilatlanmış olan Trablusgarp hakkını geçememiş idi .  Enver paşa bur bir Hatırasında Trablusgarp’a ilk geldiğinde 900 kişi idik şimdi şimdi İtalyanlara karşı savaşacak 16 bin Talimli düzenli asker mevcut diyerek teşkilatın büyüklüğünü ortaya koymuştur.

Mustafa Kemal Atatürkün Batı ile Olan İlk Savaşı

Osmanlı Devleti’nin Trablusgarp Savaşında üç temel cepheye ayrıldığını biliyoruz bu cepheler Trablus Komutanlığı : Kurmay Albay Neşet , Bingazi komutanlığı : Kurmay Binbaşı Enver , Derne komutanlığı : kurmay Binbaşı Mustafa Kemal Komutanlığında savaşan Osmanlı ordusu İtalyanlara Trablusgarp içlerini zindan etmiştir. Bu savaş Türkiye cumhuriyeti Devletinin kurucusu BAŞBUĞ ATATÜRK’ÜN EMPERYALİZME KARŞI İLK SAVAŞIDIR.  Sekiz Aralık’ta derne’ye gelen Mustafa Kemal Atatürk’ün yirmi iki Aralık’ta kazandığı Tobruk muharebesi Mustafa Kemal Atatürk’ün Emperyalizme vurduğu İlk darbe olarak tarihe geçmiştir. Bu tarihten sonra Derne muharebelerinde gözünden yaralanarak Gazi unvanını alan Mustafa Kemal Atatürk’ün altı Mart 1912 de Enver Paşa’nın izniyle derne komutanı oldu ve burada başarılı savunmalar gerçekleştirdi .

Tobruk cephesinde ki en önemli savaş ise Nadura savaşı idi ve bu savaşta Osmanlı kuvvetleri italyan kuvvetlerini cephenin gerisine itti.

Derne cephesine baktığımız zaman ise Osmanlı Devleti’nin genel olarak üstün olan İtalyan kuvvetlerini iç kesimlere yaklaştırmadı ve İtalyan güçlerine kesin bir zafer kazandırmadığı için bir nevi italyan kuvvetlerinin karşısında Osmanlı ordusu ve Sivillerin galip olduğunu söylesem yanlış olmaz. Savaşın başından beri Deniz de üstün olan İtalya donanması iki adet Osmanlı gemisini teslim almak istedi ise de Osmanlı vapurları ve gemileri teslim olmadan kendisini bastırmıştır. İtalya Trablusgarp savaşında başarı sağlayamadığı için Yemen de bulunan Osmanlı gemilerini batırdı ve Yemen deki isyanın bastırmasını zorlaştırdı.   

Osmanlının Direnişi

18 Nisan’da Osmanlı ordusunun direnişine tepki olarak İtalyan donanması Çanakkale boğazını işgal etmeye başladı bunun üzerine Osmanlı Devleti’nin boğazları kapattığını görüyoruz bu durum Uluslararası ticarete büyük darbe vurdu . On Mayıs’a kadar kapalı kalan boğazlar on Kasım’da açılmak zorunda kaldı . Çünkü büyük küçük bütün devletlerin zararı çok büyüktü.  Bunun üzerine büyük devletler Kudüs’ün kapısı olarak bilinen Beyrut’a Saldırdı ve Osmanlıya ait bir gemiyi batırdı şehri bombaladı , 12 ada ve civarını işgal etti bunun üzerine büyük devletler ‘in Babı-ı Âliye kurduğu baskı sonucu   barış anlaşması görüşmeleri başladığı sırada Osmanlı Devleti’nin Çanakkale boğazına saldıran İtalyan kuvvetlerinin püskürtme operasyonu Osmanlı başarısı ile sonuçlandı çünkü Çanakkale boğazına kablo halatlar çekilmişti.  

Osmanlı kuvvetlerinin teknik imkansızlık ve güçsüzlük içinde İtalyan kuvvetlerine bu kadar geniş çaplı darbe vurması şüphesiz Sultan Abdülhamit Han’ın ve açılan askerî okullarda eğitim ve öğretim gören kendisini Balkanlar’da ve diğer imparatorluk coğrafyasında geliştiren vatansever İttihatçı subayların liderliğinde teşkilatlanmış halkın başarısı idi . Tüm bu başarı girişimlerine rağmen Sahilde küçük bir bölgeye hapis edilmiş olan İtalyan kuvvetlerinin imdadına sekiz Ekim’de Balkan birliği adına Osmanlı Devleti’ne savaş ilan eden Karadağ yetişmiştir. Balkanlar’da Savaş çıktığı için  Osmanlı Devleti’nin Makedonya’da savaşa bilmesi için lojistik destek ulaştırılması gerekmektedir ve Ege denizinde İtalyan donanması  lojistikte desteği engellediği için Osmanlı hükümeti ne pahasına olursa olsun İtalya ile Uşi antlaşmasını imzaladı .  

Uşi antlaşması üç temel şartta incelmek mümkündür birincisi Trablusgarp’ın İtalya’ya  devri ikinci madde Onikiada’nın Osmanlıya devri ve Osmanlı Halifesinin Trablusgarp da halkın haklarını savunmaya devam etmesi olmuştur.  Osmanlı Devleti’nin bölgeden çekilmesine rağmen İtalya ile Libya mücahitleri Libya’nın özgürlüğüne kadar savaşmıştır ayrıca Osmanlı Devleti’nin de halifelik makamının etkisi ile son demine kadar Libya’nın yanında olmuş birinci Cihan harbide bile  Nuri Paşa’nın komutasında Libya’da özgürlük mücadelesi yürüttüğünü bilmekteyiz . Şehzade Faruk efendi de Libya’da bazı çatışmalara katılmıştır.

Şeyh Ahmet Senusi bey sultan Vahdetin kılıç kuşatma törenine dâhi gelmiştir ayrıca kurtuluş savaşı yıllarında Başbuğ Atatürk’ün arkadaşı olduğu için Türk halkının özgürlüğüne çok büyük katkılar sunmuştur. Ayrıca İtalya Mondros ateşkes antlaşması sonrasında Trablusgarp Cumhuriyeti’nin özelliğini de tanımıştır. Kısacası Libya Mustafa Kemal Atatürk’ün ve diğer İttihat ve Terakki cemiyeti üyesi Subayların Fedakarlık Âbidesi çalışmaları ile Osmanlı Devleti’nin  bütün güç ve imkanlara rağmen İtalyan Emperyalizmini boğduğu savaş Olarak tarihe geçmesi gerekir. 

TRABLUSGARP SAVAŞI İLE İLGİLİ KAYNAKLAR :

1. Atatürk Araştırma merkezi – Trablusgarp savaşı ve 1911-1912 Türk İtalyan İlişkileri
2. Erdal Aydoğan – Mustafa Kemal’e Trablusgarp dan cumhuriyete
3. Trablusgarp Savaşı’nda hilal-i Ahmer cemiyeti
4. Georges Remond – Trablusgarp savaşı ve Enver paşa
5. Türk İtalyan savaşı – Commodore  Beehler
6. Trablusgarp harbinin gizli cephesi Aziz Sami ilter
7. Trablusgarp Savaşı hikayeleri Nesime Ceylan
8. Sezen kılıç Trablusgarp Harbi’nde İtalyan donanmasının Çanakkale boğazı Harekâtları
9. Nurten Kutsal Enver Paşa’nın Trablusgarp günlüğü